Czy koślawe stopy i kolana u dzieci to norma, kiedy zacząć terapię?

Koślawe stopy i kolana u dzieci są częstym zjawiskiem fizjologicznym, wynikającym z naturalnego procesu wzrostu i kształtowania się układu kostno-mięśniowego. Jednak w niektórych przypadkach deformacja może być na tyle znacząca, że wymaga specjalistycznej interwencji. Celem niniejszego artykułu jest omówienie wskazań do terapii, przeciwwskazań oraz przedstawienie skutecznych metod fizjoterapeutycznych.

Fizjologiczna a patologiczna koślawe stopy i kolana u dzieci

Koślawość kolan i stóp jest etapem rozwoju dziecka, który z reguły nie wymaga interwencji medycznej. Typowy przebieg fizjologicznej koślawości przedstawia się następująco:

  1. Okres niemowlęcy (0-2 lata)
    • Dominująca szpotawość kolan, co jest normą anatomiczną u noworodków.
  2. Okres przedszkolny (2-4 lata)
    • Stopniowa zmiana osi kształtu kończyn dolnych, z tendencją do fizjologicznej koślawości.
  3. Okres wczesnoszkolny (4-7 lat)
    • Maksymalne nasilenie koślawości, które z czasem ulega korekcie wraz z dojrzewaniem układu ruchu.
  4. Okres szkolny i dojrzewanie (7-12 lat)
    • Powolne zmniejszanie się koślawości i stabilizacja ustawienia kończyn dolnych.

Wskazania do terapii

Nie zawsze koślawe stopy i kolana wymagają interwencji. Do czynników wskazujących na konieczność wdrożenia terapii należą:

  1. Brak poprawy po 7. roku życia – utrzymująca się deformacja może prowadzić do przeciążeń i wad postawy.
  2. Znaczna asymetria między obiema kończynami – może wskazywać na patologię biomechaniczną.
  3. Ból stóp, kolan lub bioder – może świadczyć o nadmiernym przeciążeniu struktur stawowych.
  4. Szybkie męczenie się podczas chodu – może wynikać z niewłaściwej biomechaniki ruchu.
  5. Nieprawidłowe ścieranie butów – nadmierna eksploatacja wewnętrznej krawędzi podeszwy może być oznaką zaburzeń osi kończyn dolnych.

Przeciwwskazania do terapii

  1. Fizjologiczna koślawość mieszcząca się w normie dla wieku dziecka.
  2. Brak objawów bólowych lub ograniczeń ruchowych.
  3. Istniejące schorzenia neurologiczne wymagające innego podejścia terapeutycznego.

Skuteczne ćwiczenia wspomagające korekcję koślawości

1. Chód na zewnętrznych krawędziach stóp

  • Wykonanie: Dziecko chodzi powoli po macie, stawiając stopy na ich zewnętrznych krawędziach.
  • Czas trwania: 3 minuty, 3 razy dziennie.
  • Korzyści: Wzmacnia mięśnie stabilizujące środkowy łuk stopy i poprawia biomechanikę chodu.

2. Przysiady z taśmą oporową

  • Wykonanie: Dziecko staje w lekkim rozkroku, kolana nie powinny zapadać się do środka. W czasie ruchu utrzymuje napięcie taśmy umieszczonej na wysokości kolan.
  • Liczba powtórzeń: 15 przysiadow w 3 seriach.
  • Korzyści: Wzmacnia mięśnie pośladkowe i poprawia stabilizację kolan.

3. Stanie na jednej nodze na poduszce sensorycznej

  • Wykonanie: Dziecko stoi na jednej nodze przez 30 sekund, starając się utrzymać równowagę.
  • Powtórzenia: 5 razy na każdą nogę.
  • Korzyści: Poprawia propriocepcję oraz wzmocnienie mięśni stabilizujących.

Terapie wspomagające leczenie koślawości

  1. Indywidualne wkładki ortopedyczne – stosowane w przypadkach znacznych deformacji biomechanicznych.
  2. Terapia manualna i osteopatia – redukcja napięć mięśniowych i poprawa ruchomości stawowej.
  3. Trening funkcjonalny – indywidualnie dobrane ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące.

Podsumowanie

Koślawe stopy i kolana u dzieci mogą być fizjologicznym etapem rozwoju, ale w niektórych przypadkach wymagają interwencji. Regularne ćwiczenia, terapia manualna i odpowiednie wkładki ortopedyczne mogą skutecznie zapobiec przyszłym problemom biomechanicznym oraz wpłynąć na prawidłowy rozwój układu ruchu dziecka.